नवरा - बायकोचे भांडण – चिंतन

नवरा - बायकोच्या नात्यात इतर लोकांच्या अपेक्षांमुळे गुंता होतो. तेव्हा लग्नापूर्वी एकमेकांच्या मुलभुत अपेक्षांची चर्चा करा. इतरांच्या कोणत्या अपेक्षा आहेत याचाही विचार करा पण त्या अपेक्षांना अवाजवी महत्व देऊ नका.अश्या अपेक्षांच्या बाबतीतील कृती योजना तयार करा. कुटुंबियांना सुद्धा तुम्ही व तुमची पत्नी कोणत्या अपेक्षा पूर्ण करू शकणार नाही किवा कशा रीतीने पूर्ण कराल याची कल्पना द्या.

नवरा - बायकोचे भांडण – चिंतन

मला कल्पना आहे कि ह्या विषयाशी प्रत्येक जोडपे connect करेल. नवरा – बायकोत भांडण नाही असे साधारणपणे शक्य नाही. प्रश्न हा आहे कि हे भांडण लग्नानंतर किती काळाने सुरु होते आणि त्याची तीव्रता किती असते. भांडण किती दिवस चालते?

लेख वाचण्यापूर्वी,  स्त्रियांनी खालील वाक्याचा मनापासून विचार करावा असे मला वाटते.

A woman’s strength amazes men. She can handle trouble and carry heavy burdens. She holds happiness, love and opinions. She smiles when she feels like crying, cries when she’s happy and laughs when she’s afraid. Her love is unconditional!! There’s only one thing wrong with her, she sometimes forgets what she is worth….

ज्या वेळी महिलांना बरोबरीचा दर्जा खऱ्या अर्थाने प्राप्त होईल, त्या वेळी जागतिक महिला दिन साजरा करण्याची गरज भासणार नाही .

स्त्री हि खरेतर पुरुषा पेक्षा जास्त काटक  असते. स्त्री हि व्यवस्थापन गुरु असते. पण हि वस्तुस्थिती पुरुष मान्य करत नाहीत,  हे दुर्भाग्य आहे.

दिसणे आणि असणे ह्यातील नेमका फरक जेव्हा माणसाला आणि जोडप्याला कळेल तो सुदिन.

घर लहान असले तरी मोठे मन हि उणीव भरून काढू शकते.

खरे तर नवरा -बायकोनी  माप ओलांडून गृह प्रवेश केला पाहिजे, कारण कुटुंबाचे सुख , शांती आणि मर्यादा सांभाळण्याची  जबाबदारी दोघांची असते.

शितावरून भाताची परीक्षा करता येते. नाते संबंधात अशी परीक्षा घेतली तरी आपले मन सहजा सहजी अप्रिय निर्णय असला तर मानायला तयार होत  नाही हा खरा प्रश्न आहे.

यशाचे मोजमाप हे माणूस  कोठे पोचला ह्या वरून ठरविले जाते. पण त्याच बरोबर हा प्रवास कोठून सुरु झाला हेही महत्वाचे असते. हि वस्तुस्थिती  कळल्यानंतर माणसाला ओळखणे सोपे जाते.

समस्त स्त्री वर्गासाठी  माझा प्रश्न आहे कि तुम्ही स्वत:ला सामान्य स्त्री का समजता? मी साधी गृहिणी आहे असे तुम्ही का म्हणता? खरेतर साधी गृहिणी होणे हे खूप कठीण असते. कोणतीही स्त्री हि आद्य  management गुरु असते.

नवरा – बायकोचे भांडणह्या विषयावर अधिक बोलण्याआधी , मुळात नवरा – बायकोच्या नात्यासंदर्भात काही मुलभूत गोष्टी विचारात घेणे आवश्यक आहे.

नातेसंबंध हा खूप गहन विषय आहे. नातेसंबंध का जुळतात, कसे जुळतात, कधी तुटतात, का तुटतात ह्या विषयाचा कितीही अभ्यास केला, तरी नेमके उत्तर मिळेल ह्याची खात्री देता  येत नाही. त्यामुळे आपण नातेसंबंध तोंडापुरते का होईना म्हणून टिकविण्याचा प्रयत्न करतो. 

नाती तुटायला कोणते कारण लागतेच असे नाही.

प्रत्येक सुखात एक दु:ख असते आणि प्रत्येक दु:खात एक सुख. बघा विचार करून.

काही नाती एखाद्या कारणासाठी निर्माण होतात. काही नाती काही काळापुरती साथ देतात. तर काही नाती जन्म भरासाठी निर्माण होतात. सर्वच नाती संपताना मनाला चटका लावून जातात. आयुष्य असेच चालू राहते म्हणून तर जगण्यात गंमत  आहे.

There are three stages of Marriage namely

MAD for each other /
MADE for each other /
MAD because of each other.

ह्या जगात कोणतीही गोष्ट फुकट मिळत नाही, अपवाद फक्त जन्माबरोबर मिळणाऱ्या नात्यांचा आणि फेसबुकवरील मित्रांचा. प्रत्येक गोष्टीची किंमत मोजावी लागते, कधी पैशात किवा इतर रीतीने.

फसवणुकीचे दु:ख नेहमी जास्त असते. फसवणूक कितीची झाली आणि कोणी केली यावर ते अवलंबून असतेच असे नाही.

प्रत्येकाला आयुष्यात एखादे प्रेरणा स्थान असावे असे वाटते. प्रेरणा स्थानाशिवाय हि  यश मिळू शकते. पण आपली साथ देणारे कोणी असेल तर त्या यशाला सोनेरी किनार लाभते. पण सगळ्यात मुख्य म्हणजे दुसऱ्याला क्रेडीट देणे. 

खऱ्या प्रेमात त्याग करायची तयारी असावी लागते. हिंमती शिवाय प्रेम सफल होत नाही.

सुखी वैवाहिक जीवनासाठी त्याग करायची तयारी आहे का ? असल्यास किती ह्याची सीमा रेषा आखा आणि त्याग करण्याची सवय अंगी बाणवा. त्यानंतरच लग्नाचा विचार करा.

जोडीदाराला गुण आणि दोषांसकट स्वीकारले तरच वैवाहिक आयुष्य सुखाचे जाते. अर्थात काही दोष स्वीकारण्याच्या पलीकडचे असतात हे मान्य करावेच लागेल.

अहंकार हा माणसाचा मोठा शत्रू आहे. अभिमान आणि अहंकार ह्यातील सीमारेषा खूप धुसर आहे. माणसाला अहंकार वाटू लागला कि समोरची व्यक्ती, परिस्थिती आणि वस्तू यांचे आकलन करण्याची शक्ती धुसर होते. निर्णय चुकतात, पण तो पर्यंत वेळ निघून गेलेली असते.

ह्या सगळ्याची सुरवात मिळालेले यश न पचवता आल्यामुळे होते. प्रथम ह्या यशाचा अभिमान वाटू लागतो. कालांतराने अभिमानाची जागा अहंकार घेतो. त्यामुळे यश पचवायला शिका म्हणजे अहंकाराचा प्रश्नच निर्माण होणार नाही.

बदल हा आपल्या जीवनाचा अविभाज्य भाग आहे. शारीरिक बालपण सर्वांचेच संपते. पण मनातील बालपण आणि निरागसता हरवणार नाही हि काळजी प्रत्येकाने घेणे आवश्यक आहे.

भांडण नेमके का होते ?

नवरा – बायकोच्या नात्यात इतर लोकांच्या अपेक्षांमुळे गुंता होतो. तेव्हा लग्नापूर्वी एकमेकांच्या मुलभुत अपेक्षांची चर्चा करा. इतरांच्या कोणत्या अपेक्षा आहेत याचाही विचार करा, पण त्या अपेक्षांना अवाजवी महत्व देऊ नका. अश्या अपेक्षांच्या बाबतीतील कृती योजना तयार करा. कुटुंबियांना सुद्धा तुम्ही व तुमची पत्नी कोणत्या अपेक्षा पूर्ण  करू शकणार नाही किवा कशा रीतीने पूर्ण कराल याची कल्पना द्या.

एका मर्यादे पर्यंत पुरुषांना बायकांची भावनिक गुंतवणूक आवडते. पण त्याचा अतिरेक होता कामा नये. कुठे – कधी – कसे थांबावे (व्यापक अर्थ अपेक्षित) हे जर स्त्रीला कळले, तर वैवाहिक जीवनात प्रश्नच निर्माण होणार नाहीत.

नवरा-बायकोचे प्रेम हे ओंजळीत धरलेल्या पाण्यासारखे असते. खूप प्रेम - खूप प्रेम म्हणून ओंजळ बंद करायला गेलात, तर space न मिळाल्यामुळे वैवाहिक जीवनात प्रश्न निर्माण होतात. बघा विचार करून.

दुसर्‍याला गृहीत धरण्याची सवय अनेक लोकांना असते, कारण त्यांना मी आणि माझे ह्यात जास्त रस असतो. इतर सर्व लोक हे केवळ आपल्याला सेवा देण्यासाठी आहेत असा त्यांचा ग्रह असतो. मी गृहीत धरतो म्हणजे माझे तुमच्यावर खूप प्रेम आहे असा युक्तिवादही केला जातो. जेव्हा आपल्याला दुसर्‍याकडून गृहीत धरले जाते, तेव्हा आपण नेमके कसे वागतो ? असा विचार केला पाहिजे. असे झाले तर परिस्थितीत नक्की सुधारणा होईल.

नाते आणि पैसा दोन्हीही आपापल्या जागी योग्यच. पण नात्यात पैसा आला किवा पैशात नाते लुडबुड करायला लागले कि प्रश्न निर्माण होतो.

संवाद करायला माणूस २ वर्षांचा असताना शिकतो. पण काय बोलावे, कसे बोलावे, काय बोलू नये वगैरे शिकायला कधी कधी एक जन्म सुद्धा अपुरा पडतो.

आपण जेव्हडे दुसर्‍यावर अवलंबून राहतो (प्रेमाचा बुरखा पांघरून) तेव्हडे आपण स्वत:चे नुकसान करत असतो. मी माझ्या संपर्कात येणाया लोकांना ‘ मानसिक दृष्ट्या ‘ स्वावलंबी’ होण्यास प्रवृत करतो. मी स्वत: कोणाच्यात गुंतत नाही आणि कोणाला माझ्यात गुंतू देत नाही.

We are very good Lawyers for our mistakes & Very good Judges for other’s mistakes……….!!

Generally there are fights between two rights, rather than right & wrong. The only precaution one has to take is that your Right should not be at the cost of my RIGHT. With this basic understanding, the dispute can always be resolved.

It is also necessary to understand as to why conflict takes place between the persons. Friends may read my article. Link:http://www.spandane.com/Spandane/Spandane-Articles/68-conflict.pdf

भांडणाचे शास्त्र :

भांडणामुळे नवरा – बायकोचे नाते ताजे राहते. भांडणाचे सुद्धा एक शास्त्र आहे.

आपल्या आयुष्यात वाद विवादाचे प्रसंग बरेच वेळा येतात. काही वेळेला वादविवाद करताना मुळ विषय बाजूला पडतो आणि ह्या वाद विवादाला वेगळेच वळण लागते. भांडण वैयक्तिक पातळीवर उतरते. आपला इगो दुखावला जातो. अश्या वेळी एक गोष्ट सगळ्यांनी लक्षात ठेवली पाहिजे कि आरोप प्रत्यारोप न करता, शांतपणे चर्चा केली पाहिजे. कारण आरोप प्रत्यारोपाचा उद्देश कोण बरोबर हे ठरवण्याचा असतो. त्यात कोणाचाच फायदा नाही. चर्चा केल्यानंतर नेमके काय बरोबर हे कळू शकते. बघा विचार करुन.

“Argument is bad but Discussion is good,
Because Argument is to find out WHO is right.. &
Discussion is to find out WHAT is right..”

दुसर्‍याच्या चुका सांगताना, आपणही चुका करतो का? हे तपासले तर बरे होईल. आपण जेव्हा एक बोट दुसऱ्याकडे दाखवितो तेव्हा तीन बोटे आपणाकडे असतात, ह्याचे भान ठेवणे आवश्यक आहे. 

जेव्हा नम्रता हि तुमची कमजोरी आहे, असा चुकीचा पवित्रा समोरच्या कडून घेतला जातो आणि तुम्ही गप्प बसता, तेव्हा नम्रता हा दोष ठरतो असे मला वाटते.

दुसर्‍याला सांभाळून घेण्यासाठी स्वत:चा इगो आकारात असणे गरजेचे आहे.

भांडण न होण्यासाठी – किंवा टाळण्यासाठी खालील गोष्टींचा विचार व्हावा, असे मला वाटते.

काही प्रसंगात उलटा – दुसर्‍या बाजूने विचार करून प्रश्न सुटू शकतात. उलट्या बाजूने विचार सुरु केला तर कदाचित समोरच्या माणसाची बाजूपण समजून घ्यायला मदत होते…..

बायकांनी सुद्धा नोकरी करत नसल्यास, स्वत:चे विश्व निर्माण केले पाहिजे. छंद निर्माण केले पाहिजेत. वाचनासारखा चांगला मित्र नाही. वाचाल तर वाचाल!! दोघांनी एकमेकाना space देणे आवश्यक आहे.

दुसर्‍याला प्रेमाने जिंकता येते असे म्हणतात. पण मला वाटते कि दुसर्‍याला डोक्याने सुद्धा जिंकता येते, कारण डोक्याच्या वापरात हृदयाचा विचार घेतला जातोच असे माझे मत आहे.

वैयक्तिक प्रश्नांची उत्तरे वेळेवर मिळाली नाहीत तर ते प्रश्न विसरून जायचे असतात म्हणजे मनाला त्रास होत नाही. उत्तर वेळेवर मिळण्यात जी मजा आहे, ती मजा उत्तर ओरबाडून घेण्यात नाही.

आपल्या समोरील समस्येच्या बाजूला दुसर्‍या माणसाच्या मोठ्या समस्येची रेषा आखली कि आपली समस्या हि समस्याच नसून देवाने आपल्याला परीक्षा देण्यासाठी संधी दिली आहे असा भास होतो. बघा विचार करून …

चूक कबूल करायला धैर्य लागते. चूक कबूल करताना आपल्या मनाला ज्या वेदना होतात, तीच आपली कालांतराने शक्ती बनते आणि आपण नवीन चुका करण्यापासून परावृत्त होतो.

मन जेव्हा अस्वस्थ असेल तेव्हा मनाचे मन व्हा आणि मनाची समजूत काढा म्हणजे सर्व गोष्टी सोप्या होतात.

मन मारून काहीही करू नये. जे करायचे ते मनापासून आणि मनाचा कौल जाणून. जे आपल्या मनाला पटते तेच करावे, पण त्यामुळे दुसऱ्याला त्रास होणार नाही याची काळजी घेणे आवश्यक आहे.

चांगल्या शारीरिक आरोग्यासाठी आणि मनाच्या शांती साठी जिभेवर नियंत्रण हवे.

एकटेपणा हा काही वेळा माणसाचा भोग असतो. कधी तो परिस्थितीने लादला जातो. तर काही वेळा मनुष्याच्या स्वभावामुळे तो एकटा पडतो. एकटेपणा काही वेळा थोड्या काळापुरता असतो तर काही वेळा अधिक काळासाठी. मनाशी संवाद साधून ह्या एकटेपणातून मार्ग काढता येतो.

कित्येक वेळा परिस्थिती माणसाला मासिक दृष्ट्या स्वावलंबी बनवते. पण कोणीही हे करू शकतो. ह्याची सुरवात लहान लहान सुखे नाकारून करता येते. मनाची शक्ती आपोआप वाढते. स्वत:ची कामे शक्यतो स्वत: करणे हा दुसरा उपाय. जेव्हा तुम्ही फार कमी गोष्टींसाठी दुसर्‍यांवर अवलंबून राहता, तेव्हा तुमची बरीच tension साहजिकपणे कमी होतात.

सुखी होण्याचा एक मार्ग म्हणजे आपले कोणावाचून अडता कामा नये. हा नियम मी माझ्या ४० वर्षांच्या  career मध्ये पाळला आणि घरात सुद्धा पाळतो. आपण दुसर्‍यांची मदत जरूर घ्यावी पण अवलंबून राहू नये. हि विचार धारा एकदा समोरच्याला कळली की तुम्हाला कोणीच त्रास देत नाही.

नात्यांचे गणित सोडविणे हे बरेच वेळा  अवघड असते.

काही  वेळा हृदयाचा आवाज (आतला आवाज- मनाचा  कौल ) ऐकणे फायद्याचे ठरते.

चांगुलपणा बरोबर unpredictable पणा  जपला, तर गोष्टी थोड्या सोप्या होतात .

संसाराच्या चक्रात अडकले तरी संसारात गुंतता कामा नये. कारण शेवटी संसार हा असार आहे.

आपले आयुष्य म्हणजे असंख्य घटनांची साखळी असते. काही घटना अनपेक्षित असतात, काही घटना घडणार हे माहित असते, पण त्याची वेळ माहित नसते, काही घटनांची वेळ माहित असते. प्रत्येक घटनेच्या वेळी बरेच वेळा आपण ‘ प्रतिक्रिया ‘ (Reaction ) देत असतो . त्याऐवजी आपण Response देण्याचा प्रयत्न केला पाहिजे, म्हणजे आयुष्यातील बरीच tensions कमी होण्यास मदत होते. अर्थात ह्या साठी त्या घटनेवर आधी विचार करावा लागतो.

माझ्या मते, कोणी विचारल्यानंतरच आपले मत द्यावे . अश्यावेळी आपण जर ‘ श्रेयस्कर मत ‘ (समोरच्यासाठी श्रेयस्कर – पण त्याला ऐकायला कदाचित आवडणार नाही ) देणार असो तर फारसा प्रश्न पडत नाही . पण लोकांना ‘ प्रिय मत’ आवडते . प्रत्येकाला मत स्वातंत्र्य आहे, पण जेव्हा Your Right is at the cost of My Right‘ अशी परिस्थिती येते  तेव्हा संघर्ष अटळ असतो.

माझ्या मते चांगले वागणे आणि वाईट वागणे हे समोरचा  माणूस कसा आहे हे बघूनच ठरवावे लागते.  जास्त चांगुलपणा हा तुमची कमजोरी असे समजले जाते. आपण वाईट वागू शकतो हा आभास समोरच्याला मनात  असणे आवश्यक असत.

समोरच्यासाठी श्रेयस्कर वागणे आणि समोरच्यासाठी प्रिय वागणे ह्याची सीमा रेषा ठरवावी लागतेच.

आपण  काय बोलतो हे आपल्याला कळणे  जास्त महत्वाचे असते.  इतरांचा विचार करू नये. 

जर आपल्या वागणुकीचा त्रास दुसर्‍यांना होत नसेल, तर आपल्या मनाप्रमाणे वागायला हरकत नाही . लोगोका काम है कहेना !!!

आपले अस्तित्वच ह्या जगात शाश्‍वत नाही, तेथे शाश्‍वत आधार मिळणे दुरापास्तच आहे.

एखादा माणूस आपल्याला का आवडतो ह्याचे विश्लेषण करता आले पाहिजे. खरेतर असे मत एका ठराविक काळानंतरच देता  येते कारण आपली समोरच्या माणसाबद्दलची मते काळानुसार, अनुभवावरून बदलत असतात. आपले पहिले मत हे बऱ्याच वेळा ‘व्यक्तीचे दिसणे' यापुरते मर्यादित असते. जसा सहवास वाढतो तेव्हा आपण मत बनवू लागतो. आपण स्वत:च नकळतपणे आपली एक प्रतिमा बनवत असतो. समोरच्या  व्यक्तीने जर त्या प्रतिमेला धक्का दिला नाही तर ती व्यक्ती आपल्याला आवडू लागते. पण जर आपल्या प्रतिमेला धक्का लागला आणि विचारांती त्याचे वागणे बरोबर आहे असे आपण मनोमन कबुल केले, तर ती व्यक्ती आपल्याला आणखीन जवळची वाटू लागते.

इथे शाश्वत असे काहीच नाही….!! हे जितक्या लवकर मनात रुजेल तो तुमच्या भाग्याचा दिवस असे समजावे. सुखाचा रस्ता ह्याच दिशेला जातो.

एखाद्या गोष्टीबाबत सगळ अगदी जमून आलंय असं कधी होतंच नाही…..काहीतरी राहूनच जात, नकळत……!! कदाचित ह्यामुळेच आपल्या जगण्याला संजीवनी मिळत असेल.

आयुष्यात सुखी व्हायचे असेल तर, मी काय करू शकतो, मी काय करणार, किती – कुठपर्यंत तडजोड करणार, स्वत:ला काय नको, मी काय करणार नाही, हे नक्की हवे. बरेच वेळा हृदयाचा आवाज (आतला आवाज- मनाचा कौल ) ऐकणे फायद्याचे ठरते.

आयुष्यात मानसिक शांती हवी असेल तर नाही ऐकायची आणि नाही म्हणण्याची सवय केली पाहिजे .

समस्येवर उपाय शोधत असाल तर प्रथम त्या समस्येचा मनापासून स्वीकार करा. ज्या क्षणी तुम्ही समस्येचा स्वीकार कराल, त्या क्षणी त्या समस्येचा तुमच्या मनावरील ताण कमी झालेला आढळेल. त्यानंतर समस्या सोडविण्यासाठी तुम्ही यशस्वी प्रयत्न करू शकाल.
आपले आयुष्य म्हणजे जन्मापासून – मृत्यू पर्यंत येणाऱ्या अनेक क्षणांचे एक जाळे असते. हे क्षण आनंदाचे, सुखाचे, दुःखाचे, समाधानाचे, यशाचे, अपयशाचे, इच्छापूर्तीचे, अपेक्षापूर्तीचे, समस्येचे, काळजीचे, हुरहुरीचे, प्रेमाचे, रागाचे, अहंकाराचे, वेदनेचे असतात. (ही यादी कितीही लांबू शकेल…)

काही घटना अनपेक्षित असतात, काही घटना घडणार हे माहित असते, पण वेळ माहित नसते. आपण ह्या क्षणाना – घटनांना कसे सामोरे जातो ह्या गोष्टीवर आपल्या आयुष्याचा डोलारा उभारलेला असतो प्रत्येकघटनेच्या वेळी बरेच वेळा आपण ‘प्रतिक्रिया‘ (Reaction) देत असतो. त्याऐवजी आपण Response देण्याचा प्रयत्न केला पाहिजे, म्हणजे आयुष्यातील बरीच tensions कमी होण्यास मदत होते. मित्रानो, बघा विचार करून.

- सुधीर वैद्य